Always the Eight – reisbrieven
Er is nauwelijks een betere manier om een land te leren kennen dan uit het zadel van een fiets. Zeg geen slimme beroemdheid, maar ik zeg. Na het rijden van een deel van de nieuwe, ongeveer 820 kilometer lange Baltische Zee fietspad, die leidt in de vorm van een acht door het zuiden van Denemarken. Ik fiets met mooi weer en mop op de bijna 140 kilometer door Sønderjutland, proefde hotdogs en landde incidenteel op de Jakobsweg.
Kustbossen en koffietafels
Denemarken staat al lang synoniem voor ontspanning voor mij. Met een land waar ik overal geen hoogtepunten hoef te verwijderen, maar diep kan ademen. In de natuur, aan de Noordzee of de Oostzee, waar ik de calorieën vergeet met hotdogs en softijs. Mijn reis naar Sønderjutland volgt een witte acht op een rode achtergrond, die op zijn beurt op een blauw bord met een fietsbord staat en de naam "Østersøruten". Ik zou graag een deel van de Oostzee-fietsroute willen verkennen die in mei 2018 is ingehuldigd. Deze begint aan de grens met Duitsland in de buurt van Padborg, niet ver van Flensburg, via de eilanden Sydfyn en verder over de oostelijke eilanden Lolland, Falster en Møn met zijn beroemde kliffen en vervolgens via Fyn , de Lillebælt en Sønderjutland terug naar Padborg. Het pad beschrijft een ietwat ongestreken acht, vaak langs de zee, maar het beste van alles: niets is in steen geschreven, er zijn verschillende loops en omleidingen die schreeuwen voor dagelijkse etappes. Ik neem Sønderjutland, een regio rijk aan geschiedenis, met een van de langste kustbossen van Denemarken, kastelen en natuurlijk de Zuid-Duitse salontafel.
Mijn persoonlijke Oostzeeweg begint in Sønderborg aan de Flensburg Fjord, waardoor de zogenaamde Als Sund loopt. Terwijl ik door het 12e-eeuwse kasteel loop, een met ramen omzoomd bakstenen gebouw, adem ik niet alleen de stad in, maar ook een stukje Duitse geschiedenis. Voor het eerst las ik – weliswaar een waar geschiedenisbastion – van de oorlog tussen Sleeswijk-Holstein tussen 1848 en 1850 en de Duits-Deense oorlog in 1864. Na een lange bombardement, slaagden de Pruisen erin Sønderborg te veroveren, dat sindsdien tot Pruisen en van 1871 tot het Duitse Rijk behoorde. In 1920 was er een referendum – was je liever Pruisisch of Deens? Bijna een hele kamer in het kasteel is gewijd aan het resultaat van de verkiezingen. Kort gezegd: Denemarken won, de Duits-Deense grens werd ongeveer 70 kilometer naar het zuiden verplaatst.
Dat zelfs de beroemde Zuid-Jutse salontafel, sønderjysk kaffebord, met oorlog te maken heeft, leer ik iets later van Gerda Bouma, een autochtone Nederlandse vrouw die al tientallen jaren in het zuiden van Denemarken woont en werkt voor het plaatselijke toerismebureau. "De salontafel is een echt instituut geworden, omdat deze is ontstaan tijdens de Deense Onafhankelijkheidsoorlog in 1864." Nog dit jaar. In die tijd ontmoetten veel Zuid-Jutlanders, die de invasie van Pruisen afkeurden, zonder een koopje in vergaderhuizen en begonnen Deense liedjes daar te verbieden. Vanwege het alcoholverbod kwamen de vindingrijke Denen samen voor koffie – inclusief een enorm taartbuffet. Iedereen die deelnemers wilde hebben, bracht taart mee, wat resulteerde in een echte huisvrouwswedstrijd. Naast Christiansfelder is honingcake en spektaart nog steeds het brood op de top van de hitlijst, een delicatesse van geraspte zwart brood, zwarte bessenjam en slagroom.
Om de zoete verleiding te vermijden, is het het beste om snel op de fiets te stappen – voor een gemakkelijke start van een beginner in de richting van het eiland Als, waarop het oostelijke deel van Sønderborg ligt. De Baltische route, N8, leidt naar Fynshav aan de kust, van daaruit zou het eigenlijk de veerboot nemen naar het eiland Ærø in de Zuid-Fyn-archipel. Maar ik blijf in Sønderjutland en maak een omweg naar een van de langste bossen aan de kust in Denemarken, Nørreskoven, een paar kilometer verder naar het noorden. De route voert over een perfect geasfalteerde weg, waar zelden een auto passeert. Om bij het water te komen rol ik over stenen paden. Telkens als ik absolute stilte krijg, durft zelfs de Baltische niet de stilte te doorbreken met kabbelen. De kleine kiezelstranden zijn ook verlaten, picknick- en barbecuegebieden, alleen op één plek maak ik een visser bang. Ja, dit is Zuid-Denemarken, zoals ik me had voorgesteld. Idyll. Tijd om diep te ademen. Tijd voor mij en mijn fiets, waarmee ik de komende dagen een ander stuk N8 onveilig zal maken.
Hotdog met visie
Iedereen die heeft gegeten op Danish Dinner Deluxe op steakfilet met frieten, aardappelen, eieren, rode biet, uien en pikante saus aan de vooravond – en dat volgens het principe van "alles wat je maar kunt eten" – hoeft niet te verbazen als hij de volgende ochtend zo ongeveer is zwaar op het zadel zitten.
Maar een goed fietspad van 60 kilometer geeft me de kans om alles uit te oefenen. Mijn bestemming: Aabenraa, de stad met het beste drinkwater in Denemarken. Als de Sund gaat het naar de westkant van Sønderborg en voorbij de molen van Dybbøl en het Dybbøl Banke History Center. Opnieuw komt nummer 1864 in zicht, en wie tijd heeft, komt hier weer met de Deense oorlogsgeschiedenis in contact: In Dybbøl Banke vond op 18.4.1864 een veldslag plaats waarbij de Deense posities werden overschreden en Pruisen de overwinning behaalde. In 2014 startte zelfs een televisieserie met de titel "1864".
Als u met weinig verkeer langs de landweg rijdt, leidt het fietspad u snel naar het platteland, door pittoreske dorpjes met huizen met rieten dak en terug naar het water bij Egernsund. De Flensburg Fjord slaapt nog steeds in de zon, maar in de verte verschijnen pikzwarte wolken, die het hart van mijn fietser doen zinken. En ik leerde jaren geleden in Finland: "Er is geen slecht weer, alleen slechte apparatuur". Minuten later zit ik op het zadel met mijn regenbroek en jas aan, terwijl de lucht meedogenloos over me heen wordt gelost.
Afgezien van het gekletter van regen is het rustig langs de Fjordvej, waar op heldere dagen Duitsland aan de andere kant van de fjord ligt, net achter de kleine beboste Okseøjene, osseneilanden. Op de Fjordvej krijgt de hongerige fietser ook een oase voor de lunch: de kiosk van Annie, de beroemdste snackbar van de regio, steekt regelmatig de grens over voor bezoekers uit Duitsland. Ik pers tussen auto's en motorrijders door, alleen fietsers zie ik niet – de N8 had ik tot nu toe alleen voor mezelf. De selectie van ingrediënten die in de hotdog komen, is een echte keuze. "Once with everything" leidt tot het feit dat het broodje niet langer gesloten was en ik na consumptie kon verschijnen als een clownacteur, maar: het is het waard! Als je nog steeds ruimte hebt, leg er dan een ijsje of een softijsje bovenop.
Klein kasteel en grote haven
Al snel gaat het door het binnenland naar het noorden, over verharde paden tussen velden, over met bomen omzoomde lanen en door dorpjes, deels met houten kerktorens. Voordat een onverharde weg begint, sta ik mezelf een pauze in het gras toe, recht voor een koeienweide. Wat een blanke vrouw lijkt te mishagen, want wanneer een slechte blik niet genoeg is om me weg te jagen, nadert het dreigend. Ik heb geen andere keus dan mezelf terug te slingeren op het zadel en verder te borstelen.
Al van de top presenteert de 16.000 soulstad Aabenraa met rode daken en een lang strand aan de Oostzee. Na een adempauze op de prachtige camping Fjordlyst een paar kilometer buiten het stadscentrum en een Fuglsang, echt Deens bier uit Haderslev, mijn volgende stop, voel ik me weer fris. Nou ja, niet helemaal, maar op zijn minst hebben fietsonderbroeken en -broeken een goed opgevulde arbeid verricht. Aabenraa staat niet alleen voor zijn zuivere drinkwater, maar ook voor de moderne jachthaven met 550 ligplaatsen, waardoor het een van de grootste in Denemarken is. En een van de kleinste kastelen van het land staat in Aabenraa: het kasteel van Brundlund, dat enkele duizenden kunstwerken huisvest, van de 18e eeuw tot heden. Hoewel het kasteel al gesloten is als ik in de oude stad aankom, is er geen mooiere afsluiting van de dag dan een wandeling door de verlaten straten.
Ik loop door de Slotsgade, Schlossstraße, Nygade, Neue Straße en andere geplaveide straten, omzoomd met kleurrijke burgerlijke en ambachtelijke huizen, waarvan de meeste dateren uit de 18e eeuw. Vooral hyggelig – comfortabel – het driehoekige fronton en de staander, waar je vroeger ambachtslieden van de straat op je werk kon observeren. Bij Café Storm op het vredige Storetorv, het grote plein, krijg ik eindelijk de beste zalm die ik al heel lang gegeten heb, plus brood, spinazie en omelet. Ja, je kunt er echt tegen, het nieuwe fietspad.
Van de regen tot de weg van St. James
Van Aabenraa is het ongeveer 30 kilometer verder naar het noorden van Haderslev, waar onderweg sommige fietsposten alles afleveren in geval van pech onderweg – gereedschap en masse, maar ook een luchtpomp.
Haderslev, gesticht in de 12e eeuw, is een van de mooiste steden in het zuiden van Denemarken met zijn imposante kathedraal uit 1150 en de al even mooie oude stad. Daar is het dampark, waar je op een rondvaartboot over de dam kunt varen, als een pauze van het zadel nodig is, en een ander soort wind om de neus laat waaien. Of u kunt zich tegoed doen aan een typisch Deense Stjerneskud, een stuk schol met garnalen, zalm, asperges en kaviaar, of, als u de voorkeur geeft aan vlezige, Pariserbøf, gefrituurde ossenhaas met eigeel en groene salade.
De kathedraal herbergt niet alleen enkele van de grootste koorvensters van Scandinavië, maar het speelt ook een historische rol: hier werd de doctrine van Luther voor het eerst afgekondigd in 1526, elf jaar voordat het in de rest van Denemarken gebeurde. Geen wonder dat vanaf de Haderslever Dom ook een extra lus van de Baltische Zee-fietsroute begint, de zogenaamde Camino van Haderslev Næs, een route van 106 kilometer met negen historische kerken. Het idee is geleend van de Spaanse Camino de Santiago de Compostela. Als de middagregen afneemt, wil ik op zijn minst een klein deel van dit spirituele pad nemen dat zowel te voet als op de fiets kan worden overwonnen.
Aan het begin van mijn spirituele reis, word ik vergezeld door veel goddelijke regen, alsof ik mijn standvastigheid wil testen. Ik vraag me kort af of ik niet naar mijn knusse kamer in het familiehotel Danhostel moet terugkeren, met uitzicht op het park en de dam Haderslever. Maar mijn nieuwsgierigheid en mijn verlangen om op zijn minst enkele van de historische kerken te zien, zijn groter. De tweede kerk na de kathedraal, Hetug Hans, is gunstig gelegen in Haderslev zelf, vanaf daar is het slechts drie kilometer naar de volgende kerk, de kerk in het kleine dorpje Starup. Terwijl ik de kap van het regenjack trek, wil het me geen echt zelfgevoel geven, wat je van een "camino" verwacht. Maar net zoals de prachtige, bijna volledig witte – deels gebouwd van kalksteen – driebeukige basiliek uit de 12e eeuw aan de horizon verschijnt, gluurt de zon door de wolken. De kerk is voltooid, maar ik loop over het kleine kerkhof naar de oever van Haderslever Fjord. Geniet van de stilte achter een riet door een steiger, laat me verblinden door de stralen van de zon als weerspiegeling van het kalme water. Ja, het werkt beter met mij en de "Camino".
De zon en de wolken veranderen voortdurend, ik rijd spoedig onder een regenboog in de richting van de kerk van Grarup. Het lijkt op de Starup Church, is witgekalkt en heeft een loden dak, maar de toren bevindt zich aan de oostelijke in plaats van de westelijke kant. In de verte vormt zich nog een halve regenboog achter een veld, een strook van kleur in het midden van donkere wolken, boven mij is de zon. Ik ga op een bankje voor de kerk zitten, pak een broodje uit. Voel de zon, laat mijn kleren drogen, geniet van elke hap van de oude knuffelbeer. De stilte en uitgestrektheid van het vlakke landschap brengen vrede voor mij, de gedachten vertragen, de ademhaling is gelijkmatiger.
Ik kan vier kerken van negen "afvinken" op deze korte middag, maar ineens gaat het niet langer om het volgen van de kaart van "Camino". Ik haal het deze keer niet naar het oosten, ik zal de hoogtepunten van de route niet leren kennen, niet vertalen naar het zogenaamd mooie eiland Arø. Ik ga de N8 niet meer zien, ik hoef niet eens een derde van de weg te stoppen omdat de volgende bestemming aan het bellen is. Ik heb geen tijd om een van de manieren af te maken. Iets dat me een paar jaar geleden gek zou hebben gemaakt. Manieren waren er om naar het einde te gaan – of gewoon om te fietsen. Nu doet het er niet meer toe. Ik heb veel gedaan en in een paar dagen gezien, en hier, voor deze kleine kerk, komt voldoening over mij. Ik heb nog maar een doel, het doel van de vorige dag: het Hejsanger-strand, volgens Gerda een van de mooiste in de omgeving.
Ik verlaat de "Camino", loop dwars door velden die zich naar beide zijden uitstrekken als de schaduwen steeds langer worden. Op het verlaten strand van Hejsanger ligt een bank, vanwaar ik uitkijk over de licht golvende zee. Ja, dit is het einde van mijn reis. Mijn persoonlijke mijlpaal, afgezien van alle voorgeschreven routes met nummers en namen. Ik denk aan de woorden van Gerda: "De meeste vakantiegangers rijden alleen snel door Denemarken, op weg naar Zweden en Noorwegen, waar ze het mooier vinden." Ja, ik volg graag de mooiste en grootste en bekendste, de Must-sees en must-dos van de wereld, de superlatieven. Deze reis was geen controle op superlatieven. Ze was net als fietsen op de baan van de middenweg in de juiste versnelling – ontspannend en comfortabel, met voldoende tijd en energie om te ademen en de eenvoudige schoonheid om me heen te zien. Ik denk aan akkers, hotdogs en regenbogen. Zou graag de hele nieuwe N8 willen ervaren, de hele "Camino", maar ik ben ook blij met de monsters die ik kreeg. Omdat meer dan monsters hier en daar ons toch geen leven schenken. En als een "Camino" me kan leren, waar het ook is, om daar gelukkig mee te zijn, dan heeft hij zijn doel vervuld.
informatie:
Deze reis werd ondersteund door Visit Denmark
Fietsen:
De nieuwe route N8 / Ostseeradweg is goed bewegwijzerd, evenals de routeplanner van Naviki. Het grootste deel van de weg, tenminste in Sønderjutland, is geasfalteerd, maar er zijn ook enkele kiezelpaadjes, die worden aanbevolen voor goede banden. Fietsen kunnen gemakkelijk worden gehuurd in Sønderborg: https://www.visitsonderborg.de/de/sonderborg/mit-dem-fahrrad-auf-tour. Hoewel de totale afstand 820 kilometer lang is en 140 ervan door Sønderjutland lopen, kun je prachtige enkele dagelijkse etappes selecteren en u.a. terug met de trein naar het startpunt. De Camino van Haderslev Næs kan stap voor stap worden verkend, wie zou het graag helemaal willen doen, kan gemakkelijk accommodatie op de route vinden – in normale hostels of herbergen, maar ook gratis in zogenaamde schuilplaatsen. Het VVV-kantoor in Haderslev biedt informatie en heeft een uitstekende wandelkaart en routebeschrijvingen, waarin de schuilplaatsen zich bevinden.
accommodaties:
Sønderborg: Hotel Garni Ankilhus
Aabenraa: Fjordlyst camping
Haderslev: Danhostel Haderslev
Aanbevolen restaurants:
Sønderborg: Colosseum
Aabenraa: Café Storm
Haderslev: Ras