Missie, behulpzaamheid en neokolonialisme – World Travel Report – Reisberichten
De rol van de kerk in het kolonialisme en vandaag
De christelijke kerk speelde een vrij grote rol in de kolonisatie van nieuwe landen. Als je aan de Kerk en het kolonialisme denkt, denk je onmiddellijk aan de bekering van de zogenaamde ‘heidenen’. In dit artikel zal ik ingaan op de rol van de kerk in het kolonialisme en of deze vandaag de dag nog steeds neokoloniale trekken vertoont. Het gaat ook over het feit dat zendingswerk niet kritisch genoeg wordt bekeken en hoe het onder het mom van behulpzaamheid neokoloniale doelen kan nastreven. Zowel goed als slecht: welkom in de wereld van de ambivalentie!
Missie(s) Onmogelijk: Als goed niet altijd goed is
In het verleden hebben Europese machten hun macht uitgebreid en daarbij het christendom verspreid. De kerk speelde daarin een grote rol, zowel als ondersteuner van de koloniale machten als als missionaris. Er moest “redding” komen voor de “barbaarse” volkeren. Met de pauselijke bul Inter Caetera van 1493 verdeelden Spanje en Portugal de wereld en begonnen Latijns-Amerika, Afrika en Azië te kerstenen.
Maar bekering was niet alleen religieus gemotiveerd, het was ook een middel tot politieke en culturele controle. Hierdoor konden de koloniale machten de lokale bevolking onderwerpen en hun hulpbronnen exploiteren. Inheemse volkeren werden met geweld bekeerd tot het christendom, wat vaak resulteerde in de vernietiging van hun cultuur, identiteit en zelfbeschikking.
Neokolonialisme en zendingswerk
Tegenwoordig is de rol van de Kerk veranderd, maar haar aanwezigheid in de voormalige koloniën is nog steeds voelbaar. Neokolonialisme betekent dat westerse machten indirect voormalige koloniën controleren, waardoor economische en politieke afhankelijkheden ontstaan. De kerk en haar zendingswerk spelen nog steeds een rol.
Hoewel het moderne zendingswerk meer gericht is op humanitaire hulp en onderwijs, moet men zich afvragen of dit werkelijk onafhankelijk is van neokoloniale bedoelingen. Zendingswerk gaat vaak nog steeds over het verspreiden van westerse waarden en levenswijzen, wat kan leiden tot culturele dominantie. En dat is niet bepaald een afwijking van het koloniale verleden.
Behulpzaamheid als camouflage
De christelijke kerk en haar organisaties presenteren hun werk vaak als onbaatzuchtig en humanitair, maar men moet zich kritisch afvragen of deze bereidheid om te helpen werkelijk vrij is van neokoloniale doelstellingen. Educatieve projecten van christelijke missionarissen kunnen bijvoorbeeld helpen de lokale cultuur en tradities te ondermijnen door westerse normen en waarden bij te brengen.
Dit heeft absoluut een negatieve impact op de getroffen samenlevingen. Lokale tradities en geloofssystemen worden terzijde geschoven, afhankelijkheden ontstaan en de lokale economie heeft het moeilijk. Niet precies wat men zich christelijke naastenliefde voorstelt.
Het feit dat christelijke religies in veel voormalige koloniën nog steeds overwegend worden beoefend, laat zien hoe aanwezig en invloedrijk de kerk daar is. Daarom moet de kerk zich bewust zijn van haar rol in het historisch kolonialisme en in de neokoloniale context en haar zendingswerk dienovereenkomstig heroverwegen, aanpassen of stopzetten.
Zelfs bij niet-religieus georganiseerde ontwikkelingshulp is het uiteraard niet alleen goud wat blinkt. Zeker, het kan zorgen voor betere levensomstandigheden in achtergestelde regio’s en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg mogelijk maken. Maar (en dit is een grote MAAR) het brengt ook het risico met zich mee dat er neokoloniale afhankelijkheden ontstaan en de autonomie van de betrokken landen wordt ondermijnd.
Hoe kan dit gebeuren? Welnu, er zijn verschillende aspecten die bijdragen aan de ambivalentie van ontwikkelingshulp. Deze omvatten bijvoorbeeld financiële en politieke afhankelijkheden, conditionaliteiten (d.w.z. voorwaarden gesteld door de donorlanden) en het beruchte culturele imperialisme. Dit laatste zorgt ervoor dat lokale tradities, talen en geloofssystemen worden onderdrukt en gedevalueerd.
Participatie, transparantie, effectiviteit en duurzaamheid
De rol van de christelijke kerk in het kolonialisme en het neokolonialisme is behoorlijk ingewikkeld en veelzijdig. In het verleden was de kerk actief betrokken bij het koloniseren en kerstenen van nieuwe landen, maar vandaag de dag is zij nog steeds aanwezig door haar zendingswerk in voormalige koloniën. Het is belangrijk om deze activiteiten kritisch in vraag te stellen, zodat culturele dominantie en neokoloniale afhankelijkheden niet blijven bestaan of zelfs maar ontstaan. De kerk moet haar verantwoordelijkheid serieus nemen, kritischer naar de eigen geschiedenis kijken en daar openlijker mee omgaan, en haar zendingswerk zo inrichten dat een respectvolle omgang met de mensen en culturen in de betreffende landen gewaarborgd is.
Source: https://www.reisedepeschen.de/die-christliche-kirche-mission-hilfsbereitschaft-und-neokolonialismus/
